ဘဝရဲ့ အစိတ်အပိုင်း တော်တော်များများနှင့် အောင်မြင်မှုအတွေ့အကြုံတွေက မသေချာမရေရာတဲ့ ခြေလှမ်းလေးတစ်ခုနဲ့ စတင်ပါတယ်။ တောင်တက်တာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ စက်ဘီးစီးတတ်ဖို့ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ စာမေးပွဲအောင်ဖို့ပဲဖြစ်ဖြစ် ကိုယ်လိုချင်တဲ့နေရာကိုရောက်ဖို့ ခြေလှမ်းပေါင်းများစွာကို ဖြတ်သန်းခဲ့ကြရတယ် မဟုတ်ပါလား။ 

ပထမဆုံးခြေလှမ်းကို စလှမ်းဖို့က လွယ်ကူတဲ့ကိစ္စတစ်ခုတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ ဘာသာစကားတစ်ခုကို လေ့လာမယ် ဒါမှမဟုတ် ခရီးတစ်ခုအတွက် ပိုက်ဆံစုမယ်ဆိုတာတွေကို ကြည့်ရင် သိသာပါတယ်။ ပထမဆုံးအနေနဲ့ ကိုယ်လိုချင်တဲ့ ရလဒ်ကို ချက်ချင်းရတာမဟုတ်ပါဘူး။ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် ပြီးမြောက်အောင်မြင်အောင် ဆောင်ရွက်နိုင်မှသာ မိမိလိုလားတဲ့ အခြေအနေတွေကို ရရှိနိုင်မှာပါ။

ပထမဆုံးခြေလှမ်းဆိုတာ မလုပ်ရသေးတဲ့အရာတွေကို လုပ်ဆောင်ချက်အနေနဲ့ စတင်ဖို့သာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘယ်လောက်ပဲ သေးငယ်တဲ့အရာပဲဖြစ်စေ စတင်လုပ်ဆောင်တာက မိမိလိုချင်တဲ့အရာကိုရဖို့ သန္ဒိဌာန်ချလိုက်တာလည်းဖြစ်ပါတယ်။ ရှေ့ဆက်ဖို့ကိုလည်းပိုမိုလွယ်ကူစေပါတယ်။ ပထမဆုံးခြေလှမ်းကိုစတင်တဲ့အခါ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သံသယစိတ်၊ ကျရှုံးမှာကိုကြောက်ရွံ့ခြင်းတွေကလည်း တွန့်ဆုတ်စေတတ်ပါတယ်။ ဘယ်ပန်းတိုင်ကိုပဲစစ “မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်ခြင်း”က ပထမဆုံးလုပ်ရမယ့် အရေးကြီးဆုံးခြေလှမ်းတစ်လှမ်းဖြစ်ပါတယ်။ 

မိမိကိုယ်ကိုယုံကြည်မှုဆိုတာ ဝယ်ယူလို့ရတဲ့အရာတစ်ခုမဟုတ်ပါဘူး။ မိမိစလှမ်းလိုက်တဲ့ ခြေလှမ်းတွေကနေရတဲ့ သေးငယ်တဲ့‌အောင်မြင်မှုတွေကနေ ခွန်အားယူပြီး တည်ဆောက်လာတဲ့ စွမ်းရည်တစ်မျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ တခါတလေတွေ့ကြုံရတဲ့ ရှုံးနှိမ့်မှုတွေကနေတဆင့်လည်း သင်ခန်းစာအဖြစ်ပြောင်းလဲပြီး မိမိရဲ့ယုံကြည်မှုကို တိုးတက်အောင် တည်ဆောက်နိုင်ပါတယ်။

• မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်ပါ။ 

မိမိကိုယ်ကိုယုံကြည်မှုက အောင်မြင်မှုရဖို့ လိုအပ်တဲ့အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်ပါတယ်။ ၎င်းက ငါပဲသိငါပဲတတ်ဆိုတဲ့ ယုံကြည်မှုလွန်ကဲတာမျိုးမဟုတ်ပဲ "ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ငါ့မှာရှေ့ဆက်ဖို့ ခွန်အားနှင့် ခံနိုင်ရည်ရှိတယ်။ ငါလုပ်နိုင်တယ်။"ဆိုတဲ့ အာမခံချက်ရှိနေခြင်းမျိုးဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုယုံကြည်ချက်မျိုးက မိမိကိုယ်ကို သံသယဖြစ်တဲ့စိတ်ကို ကျော်လွှားနိုင်စေဖို့ကူညီပေးပြီး ရှေ့ဆက်ဖို့ ခွန်အားတွေကို ဖြစ်စေမှာပါ။

• စိန်ခေါ်မှုများကို လက်ခံပါ။

ဘယ်လိုခရီးမဆို မျဉ်းဖြောင့်ပဲမဟုတ်ဘဲ မကြာခဏ ကွေ့ကောက်ခြင်း၊ လမ်းလွှဲခြင်း၊ ခေတ္တရပ်ခြင်းနှင့် ပြန်လည်စတင်ခြင်းများ ပြုလုပ်ရလေ့ရှိတတ်ပါတယ်။အတားအဆီးကင်းတဲ့ခရီးဆိုတာ မရှိပါဘူး။ တကယ်တော့ စိန်ခေါ်မှုတွေက ပြဿနာဖြေရှင်းခြင်းနဲ့ စိတ်ရှည်သည်းခံခြင်းတို့ကို သင်ကြားပေးတဲ့ ခရီးစဉ်လို့ အဓိပ္ပါယ်ရှိစေတဲ့အရာပါ။ လမ်းတစ်လျှောက်မှာ ကြုံတွေ့ရမယ့် အခက်အခဲတစ်ခုစီတိုင်းကနေ ရင်ဆိုင်ကျော်လွှားနိုင်အောင် သင်ယူရခြင်းကနေတဆင့် မိမိတို့ရှေ့ဆက်သွားမယ့်ခရီးကိုပိုပြီး အထောက်အကူဖြစ်စေတာ အမှန်ပါ။

• မိမိကိုယ်ကိုယုံကြည်မှုကို နေ့စဉ်လေ့ကျင့်ပါ။

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယုံကြည်မှုဆိုတာ တခြားကျွမ်းကျင်မှုတွေလိုပါပဲ နေ့စဥ်လေ့ကျင့်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ နေ့စဉ်အောင်မြင်နိုင်မယ့် လွယ်ကူပြီး စီမံခန့်ခွဲနိုင်မယ့်ပန်းတိုင်တွေကို သတ်မှတ်ကာစတင်ပါ။ ဥပမာ- စာအုပ်တစ်အုပ်ရေးဖို့ ရည်မှန်းထားရင် နေ့တိုင်းစာတစ်မျက်နှာရေးပါ။ မိမိအိပ်မက်က မာရသွန်ပြေးဖို့ဆိုရင် တစ်မိုင်ပြေးခြင်းနဲ့စတင်လိုက်ပါ။ အွန်လိုင်းသင်တန်းတစ်ခုကို တက်မယ်ဆိုရင် တစ်နေ့ ၁၅ မိနစ်ကစ အချိန်ပေးလေ့လာပါ။ ဒီပန်းတိုင်ငယ်တွေကို ပြီးမြောက်ခြင်းက နေ့စဥ်မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်မှုရှိမှု အလေ့အထကို အားဖြည့်ပေးလာမှာပါ။ အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ ဒီသေးငယ်တဲ့ခြေလှမ်းတွေကနေကပဲ ကြီးမားတဲ့ တိုးတက်လာမှုကို တွေ့မြင်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

• တိုးတက်မှုကို မှတ်ကျောက်တင်ပါ။ 

ကိုယ့်ရဲ့အောင်မြင်မှုကို မိမိလိုလားတဲ့ ရလာဒ်အကြီးတစ်ခုတည်းနဲ့ပဲ မတိုင်းတာပါနဲ့။ ယင်းအစား မိမိလုပ်ဆောင်ခဲ့တဲ့ တိုးတက်မှုတိုင်းကို ဂုဏ်ပြုပါ။ အနည်းငယ်လို့ထင်ရတဲ့ သေးငယ်တဲ့ ခြေလှမ်းတိုင်းကို ရေတွက်ပြီး ချမှတ်ထားတဲ့ပန်းတိုင်အတွက် လုပ်ဆောင်နေတဲ့ အချိန်တိုင်းဟာ အောင်ပွဲတစ်ခုပါပဲ။

• ပြောင်းလဲတိုးတက်မှုအတွက် အောင်ပွဲခံပါ။

ခရီးတစ်ခုရဲ့အဆုံးမှာတော့ ကိုယ်မမျှော်လင့်ထားတဲ့ ပြောင်းလဲသွားမှုတွေကို တွေ့ရပါလိမ့်မယ်။မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်ပြီး စတင်လိုက်တဲ့ သေးငယ်တဲ့ခြေလှမ်းတွေကို လျှောက်လှမ်းခြင်းက ပြင်ပအောင်မြင်မှုတွေသာမက ကိုယ့်ရဲ့ ခံယူချက်သဘောထားတွေကိုပါ ပြောင်းလဲစေပါတယ်။ ပိုခံနိုင်ရည်ရှိပြီး မျှော်လင့်ချက်တွေအပြည့်နဲ့ အနာဂတ်စိန်ခေါ်မှုတွေကို ရင်ဆိုင်နိုင်စွမ်း ပိုရှိလာတာကို ဂုဏ်ယူနိုင်သွားပါပြီ။

ဘယ်ခရီးကိုသွားနေပါစေ အဲဒါတွေအားလုံးဟာ သေးငယ်တဲ့ခြေလှမ်းတစ်ခုနဲ့ အောင်မြင်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ ယုံကြည်ချက်နဲ့ စတင်တယ်ဆိုတာကို သတိရပါ။

ရှေ့လျှောက်လမ်း တစ်ခုလုံးကို မမြင်ရသေးလို့ မကြောက်ပါနဲ့။ပထမအဆင့် ပြီးရင် နောက်တစ်ဆင့်ကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်လိုက်ပါ။ မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်ခြင်းကနေတဆင့် ကြုံတွေ့လာတဲ့အတားအဆီးတွေကို ကျော်လွှားစေမှာဖြစ်ပြီး ရှေ့သို့ ဆက်လက်ချီတက်ကာ တစ်ချိန်က ကိုယ်မထင်မှတ်ထားတဲ့ အမြင့်ကို ရောက်နိုင်မှာပဲဖြစ်ပါတယ်။ 

မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်ဖို့နဲ့ ခံနိုင်ရည်ရှိလာဖို့ Myanmar Youth Platform ရဲ့ အွန်လိုင်း သင်တန်းတွေထဲမှ မိမိသင်ယူလိုတဲ့ courseတွေကို ‌ရွေးချယ်လေ့လာပြီး ပထမခြေလှမ်းကို စတင်လိုက်ပါ။

အခု သင့်ရဲ့ ယုံကြည်ခြေတစ်လှမ်းကို စတင်ဖို့ အဆင်သင့်ဖြစ်ပြီလား။ 

အပေါင်းအသင်းဖိအားဆိုတာ မိမိမိတ်ဆွေသူငယ်ချင်းတွေက မိမိဆုံးဖြတ်ချက်တွေချမှတ်မှုအပေါ် လွှမ်းမိုးနိုင်စွမ်းကို ဆိုလိုတာပါ။

အပေါင်းအသင်းဖိအားက

•  တိုက်ရိုက်လည်းဖြစ်နိုင်သလို (ဥပမာ- နင် ဒီဆေးလိပ်သောက်ကြည့်၊ ကောင်းတယ်) 
• သွယ်ဝိုက်လည်းဖြစ်နိုင်ပါတယ် (ဥပမာ- ရှေ့ကနေ ဆေးလိပ်သောက်ပြပြီး သောက်ချင်လာအောင် ကောင်းတဲ့အချက်တွေကိုဘဲ ပြောနေတာမျိုးပါ)

အေ့လိုမျိုး ဖိအားတွေဟာဆိုရင် အထူးသဖြင့် အသက်ငယ်စဥ် (အသက် ၁၂ နှစ်မှ ၁၆ နှစ်အတွင်း) မှာဆို ဖိအားဒဏ်ကအမြင့်ဆုံးခံစားရနိုင်ပြီးတော့ နောက်ပိုင်းလူငယ်ဘဝနဲ့ အရွယ်ရောက်လာရင်တော့ လျော့နည်းသွားလေ့ရှိပါတယ်။

အပေါင်းအသင်းဖိအားနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ သတိပြုဖွယ်ရာလေ့လာတွေ့ရှိချက်တွေက-

(၁) အပေါင်းအသင်းဖိအားနဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေး

အပေါင်းအသင်းဖိအားက စိတ်ဖိစီးမှု၊ ​စိုးရိမ်ပူပန်မှု၊ စိတ်ဓါတ်ကျမှုတွေကို ပိုမိုများပြားလာစေနိုင်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အပျက်သဘောဆောင်တဲ့အပြုအမှုတွေ၊​အမူအကျင့်တွေကို လိုက်လုပ်စေတာတို့၊ လုပ်ဖို့ဖိအားပေးခံရတဲ့အခါတွေမှာ စိတ်ကျန်းမာရေးကိုပိုထိခိုက်စေပါတယ်။

(၂) အပေါင်းအသင်းဖိအားနဲ့ အန္တရာယ်ရှိတဲ့အပြုအမှုများ

အပေါင်းအသင်းဖိအားက မူးယစ်ဆေးဝါးသုံးစွဲဖြစ်ဖို့၊ ဥပဒေနဲ့ မလွတ်ကင်းတဲ့အပြုအမှုတွေပြုလုပ်ဖို့နဲ့ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုမရှိတဲ့လိင်ဆက်ဆံခြင်းစတဲ့ အန္တရာယ်ရှိတဲ့အပြုအမှုတွေမှာပါဝင်ဖို့ကိုလွှမ်းမိုးမှုရှိနိုင်ပါတယ်။

(၃) အပေါင်းအသင်းဖိအားနဲ့ ပညာရေး

အပေါင်းအသင်းဖိအားက မိမိပေါင်းသင်းတဲ့ သူငယ်ချင်းမိတ်ဆွေအုပ်စုပေါ်မူတည်ပြီး ကျောင်းပညာရေးမှာလည်း အကောင်းဖက်ရော အဆိုးဖက်ရောကို ပြောင်းလဲနိုင်ပါတယ်။ 

အပေါင်းအသင်းဖိအားကို ဘယ်လို ကျော်လွှားကြမလဲ

မကောင်းတဲ့ အရာတွေကိုလုပ်ဖို့ အတင်းအကြပ်တွန်းအားပေးတဲ့ အပေါင်းအသင်းဖိအားကို သူငယ်ချင်းမိတ်ဆွေတွေနဲ့ ခင်မင်မှုမပျက်စီးစေပဲ ကျော်လွှားနိုင်ဖို့ အောက်ပါအချက်တွေကို စမ်းလုပ်ကြည့်ပါ။

(၁) မိတ်ဆွေသူငယ်ချင်းကို ရွေးချယ်ပေါင်းသင်းပါ

မိမိရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်၊ ရွေးချယ်မှုအပေါ် လေးစား၊လက်ခံပေးမယ့် သူငယ်ချင်းမိတ်ဆွေတွေနဲ့ ပေါင်းသင်းခြင်းက အရေးကြီးပါတယ်။ ကိုယ်မလုပ်ချင်တဲ့ကိစ္စကို ဖိအားပေး အကြပ်ကိုင်တတ်တဲ့သူတွေနဲ့ ဆို သတိထား ဆက်ဆံရမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

(၂) မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်မှုရှိပါ

ကိစ္စတစ်ခု ကြုံလာတိုင်း အမှန် နဲ့ အမှား ကို ဝေဖန်ပိုင်းခြား သုံးသပ်ကြည့်ပါ။ အဆိုပါကိစ္စက ကိုယ့်အတွက် အဆင်ပြေမနေဘူးဆိုရင် No ဆိုပြီး ငြင်းဖို့ ဝန်မလေးပါနဲ့။ (ဥပမာ၊ ဆေးလိပ် စမ်းသောက်ကြည့်ဖို့ တိုက်တွန်းတာမျိုးပါ)

(၃) No ဆိုပြီး ကောင်းကောင်းမွန်မွန် ငြင်းတတ်အောင် လေ့ကျင့်ပါ

ခါးခါးသီးသီး ငြင်းဆန်တာမျိုးမဟုတ်ပဲ မိတ်မပျက်ရအောင် ကောင်းကောင်းမွန်မွန် ငြင်းတတ်ဖို့လည်း အရေးကြီးပါတယ်။ “ငါ တကယ် မကြိုက်လို့ပါ”, “ငါ မလုပ်ချင်ဘူး၊ ငါ့ ပုံစံနဲ့လည်း မကိုက်ပါဘူး” အစရှိသဖြင့် အကြောင်းပြချက် တစ်စုံတစ်ရာပေးပြီး လိမ္မာပါးနပ်စွာ ငြင်းတတ်ဖို့လိုပါတယ်။

(၄) အကြောင်းပြချက်တွေကို ကြိုတင်စဥ်းစားထားပါ

ကိုယ့်ကိုအတင်းအကြပ် ဖိအားပေးခံရတဲ့ အခါတိုင်းမှာ အကြောင်းကိစ္စ တစ်စုံတစ်ရာကို ပြောပြီး ငြင်းဆန်လို့ရနိုင်ပါတယ်။ ဥပမာ “ငါ မေ့နေတာ၊ ငါ့အိမ်က ခိုင်းထားတာရှိလို့ ငါခု သွားမှ ဖြစ်မယ်”၊ “ငါ အဲ့ဒါတွေလုပ်လို့ မဖြစ်ဖူးလေ၊ အိမ်က သိရင် ပြဿနာအကြီးကြီးတက်သွားလိမ့်မယ်” စတဲ့ အကြောင်းပြချက်တွေကို ကြိုတင် စဥ်းစားထားနိုင်ပါတယ်။

(၅) အကူအညီ တောင်းခံပါ

အပေါင်းအသင်းဖိအားတွေ တွေ့ကြုံလာရတဲ့အခါ မိမိယုံကြည်ရတဲ့ သူငယ်ချင်း၊ မိဘဆွေမျိုး၊ ဆရာသမားတွေနဲ့ ဖွင့်ဟတိုင်ပင်ပါ။ အကြံဥာဏ်ကောင်းတွေ (သို့မဟုတ်) အကူအညီတောင်းယူပါ။

မိမိသာလျှင် မိမိ ဘဝ ပဲ့ကိုင်ရှင် အစစ်အမှန်ပါ

အပေါင်းအသင်း ဖိအား ဆိုတိုင်းလည်း အဆိုးကြီးပဲမဟုတ်ပါ။ သူငယ်ချင်းတွေက စာတူတူလုပ်ဖို့ ၊ အားကစား တူတူကစားဖို့၊ သို့မဟုတ် ရပ်ရွာကူညီရေးလုပ်အားပေးဖို့ ခေါ်တာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ အဓိကအချက်ကတော့ ဘယ်အချိန်မှာ Yes ပြောပြီး ဘယ်လိုအချိန်မှာ No ပြောတတ်ဖို့ပါပဲ။

မိတ်ဆွေ သူငယ်ချင်းကောင်းဆိုရင် မိမိဆုံးဖြတ်ချက်ကို လေးစားအသိအမှတ်ပြုမှာဖြစ်ပါတယ်။ အရေးကြီးတာက လူအများကလုပ်လို့ လိုက်လုပ်ရမယ်လို့ မဟုတ်ပဲ မိမိမှန်မယ်လို့ ထင်တဲ့အရာအပေါ် ရပ်တည်နိုင်ခြင်းဟာလည်း အရည်အချင်းတစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ 

လူငယ်တွေအားလုံးလည်း မိတ်ဆွေအပေါင်းအသင်းတွေရဲ့ ဖိအားနဲ့ လမ်းမှားကို မရောက်ပဲ တိုးတက်ကောင်းမွန်တဲ့ရလာဒ်များကို အားလုံးတူတူ ဖန်တီးနိုင်ကြပါစေ။

Source of photos: Google